İktisat, işletme, muhasebe ve diğer ilgili alanlar genellikle stok ve akım değişkenler arasında ayrım yapmaktadırlar. Bu değişkenler ölçü birimi olarak farklılık göstermektedir. Stok değişken, sermaye birikimi gibi belirli bir zaman noktasında ölçülen ve o an var olan büyüklüğü gösteren bir değişkendir. Akım değişken ise bir zaman aralığı içerisinde ölçülmektedir. Dolayısıyla akım birim zaman cinsinden ölçülebilir.
Örneğin, ABD'nin nominal GSYİH'si belirli bir zaman aralığında, örneğin bir yıl, harcanan toplam dolar sayısını göstermektedir. Dolayısıyla bir akım değişkendir ve dolar/yıl birimine sahiptir. Buna karşın, ABD'nin nominal sermaye stoğu ABD ekonomisinde var olan ekipman, bina, mal stoğu ve diğer reel varlıkların dolar cinsinden değerinin toplamıdır ve birimi dolar cinsindendir. Grafik sermaye stoğunun yeni yatırım akımı ile nasıl arttığını ve amortisman akımı ile nasıl azaldığını göstermektedir.
Akım (flow) değişkenleri, belli bir zaman süresi boyunca ortaya çıkan değişmelerle ilgilidir. Örnek olarak yıllık (veya aylık) ihracat, ithalat, yatırım, üretim ve tüketim değerleri verilebilir. Bu tür değişkenlerin değeri ait oldukları zaman süresi ile birlikte belirtilmelidir.
1999 yılının ihracatı, 1996 yılının Mayıs ayının enflasyon oranı gibi..
Diğer taraftan stok (stock) faktörleri durağan değerleri, ya da belli bir andaki mevcut durumu göstermektedir. Bunlar başlangıçtan o ana kadar olan birikimi veya toplamı yansıtmakta olup değişmeyle ilgili değildirler.
Örneğin bir yatırımcının belli bir andaki sahip olduğu yatırım portfolyosu veya ülkenin belli bir tarihteki dış borçları bu bağlamda söylenebilir.
Bu noktada dikkat edilmesi gerekilen nokta, yatırımcının portfolyosunda yaptığı herhangi bir düzenleme, çeşitli mali değerlerin artışı gibi konuların akım (flow) ile ilgili olduğudur.
Durağan değerler ve akım değişkenleri arasındaki fark ekonominin diğer alanlarında olduğu gibi, kur oluşumunu açıklamada da büyük önem taşımaktadır. Mal ve hizmetlerin ihraç ve ithali (veya genel olarak arz ve talebi) akım niteliğinde olduğundan, kurları dış ticaret dengesi ile açıklamaya çalışan modeller akım değişkenlerine dayanırlar.
Satınalma Gücü paritesi modelleri de bu niteliktedir. Para ve sermaye stokundaki değişmelere bağlı olarak geliştirilen parasalcı yaklaşım ve portfolyo dengesi yaklaşımları ise stok teorileridir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder